Sw3.6-m13-1.2-Slajd9
Systemy wbudowane
Centrum systemu inteligentnego budynku stanowi oprogramowanie zarządzające obiektem określane mianem BMS (Building Management Systems). Obejmuje ono funkcjonalnie trzy zasadnicze elementy.
Element centralny stanowi część odpowiedzialna za zarządzanie obiektem i jego administrację. Rozległość tej części wynika ze specyfiki zastosowań. W przypadku budynków użyteczności publicznej jest ona bardzo rozbudowana (np.. dla hotelu obejmuje automatyczna rezerwację miejsc hotelowych oraz sal na sympozja i spotkania, rozdział zajęć dla personelu hotelowego, listę koniecznych prac eksploatacyjnych i konserwacyjnych, itp..). Dla obiektu typu domu mieszkalnego zarządzanie ograniczone zostanie do niezbędnych elementów zarządzania wykorzystaniem mediów w budynku oraz przypomnień o niezbędnych czynnościach eksploatacyjnych i konserwacyjnych. W tej warstwie występuje system komunikacji z operatorem umożliwiający zmiany nastaw oraz dodawanie lub usuwania innych poleceń i zadań.
W dużych obiektach jest to zrealizowane w centrum monitorowania obiektu, natomiast w małych wystarcza system mikroprocesorowy z wyświetlaczem ciekłokrystalicznym umieszczony zwykle w szafie zasilającej.
Drugim elementem systemu BMS jest oprogramowanie i urządzenia do sterowania instalacjami obiektu.
Część instalacji traktowana jest jako instalacje klasy nadrzędnej niezbędne do pracy pozostałych instalacji obiektu. Są to: instalacja zasilania w energię elektryczną, sieć telekomunikacyjna i sieć komputerowa. Współczesne rozwiązania wielu instalacji wymagają zasilania w energię elektryczną stąd też istnieje konieczność zapewnienia energii elektrycznej na czas przerwy w dostawie lub awarii.
Druga klasa instalacji to instalacje zasilania w inne nośniki energii. Inteligentny budynek pozwala na funkcjonowanie obiektu przez określony czas nawet w przypadku przerw w dostawie niektórych nośników. Korzysta się wówczas z awaryjnych źródeł zasilania lub z zapasowych nierzadko zamiennych źródeł nośników). Systemy sterowania instalacjami technicznymi stanowią rozwinięcie wcześniej stosowanych centralnych sterowania obiektem, przy czym w przypadku IBS są one częścią całego systemu a nie jego osią.
Trzeci blok zadań związanych z systemem BMS to funkcje ochronne. Należy wyraźnie zaznaczyć, że działanie elementów ochronnych nie podlega wprost systemowi BMS, przekazywane są jedynie informacje o stanach tych instalacji bez możliwości wpływania na zmianę ich stanu.
Ogólnie można stwierdzić, że szeroko rozumiane bezpieczeństwo obiektu uzależnione jest od jakości dwóch podstawowych klas systemów: systemów wykrywania i sygnalizacja zagrożeń oraz systemów wykonawczych realizujących zadania ochrony.
W zakresie systemów wykrywania i sygnalizacji zagrożeń wyróżnia się najczęściej następujące systemy:
- wykrywania i sygnalizacji pożaru,
- sygnalizacji włamania i napadu,
- kontroli dostępu,
- telewizji dozorowej.
Systemy wykonawcze inicjują zachowania obiektu oraz reakcje wybranych systemów technicznych na zaistniałe zagrożenie. Do systemów wykonawczych realizujących wybrane zadania ochrona można zaliczyć między innymi:
-systemy gaszenia pożaru,
-systemy blokad wejść/wyjść obiektu,
-różnego rodzaju urządzenia alarmowe (sygnalizatory dźwiękowe lub świetlne, komunikaty głosowe),
-systemy znakowania i uruchamiania tras ewakuacyjnych,
-systemy przywoławcze służb ochrony.
Właściwe wykorzystanie systemów wykrywania zagrożeń jak i systemów wykonawczych wymaga jednoznacznego przypisania funkcji poszczególnym pakietom systemu i ustalenia ich wzajemnych powiązań wraz z jednoznaczną definicją hierarchii [5].
Charakterystyka systemów sygnalizacji i wykrywania zagrożeń
Skuteczne działanie systemów sygnalizacji i wykrywania zagrożeń uzależnione jest od właściwego doboru i jakości czujników i przetworników do wykrywania różnego rodzaju zagrożeń [2].
Systemy sygnalizacji i wykrywania pożaru
Czujniki do sygnalizacji i wykrywania pożaru (tzw. czujki pożarowe) mogą reagować na różne źródła pożaru w zależności od rodzaju palącego się materiału. Różnorodność stosowanych materiałów powoduje konieczność wnikliwej analizy przy doborze czujki.
Czujki pożarowe można podzielić według następujących kryteriów [1,2,3]:
·wykrywanego zjawiska pożarowego (czujki dymu-jonizujące optyczne, czujki ciepła, czujki gazu, czujki płomienia, czujki wielodetektorowe),
·sposobu reakcji czujki na zaistniałe zjawisko (nadmiarowa, różnicowa, różniczkowa),
·konfiguracji czujki (punktowa, wielopunktowa, liniowa),
·możliwości odłączania czujki (odłączalna lub nie),
·rodzaj przekazywanego sygnału (dwustanowa, wielostanowa, analogowa).
Systemy sygnalizacji włamania , napadu
Nielegalna próba dostępu do obiektu wiąże się z naruszeniem blokad zainstalowanych w wejściach do obiektu lub naruszeniem integralności obiektu (zniszczenie okien czy nawet trwałych elementów konstrukcji). Stosowane czujniki reagują na powiązane z tymi zjawiskami i wykrywalne elementy takie jak hałas, przerwanie obwodów elektrycznych lub świetlnych, naruszenie ustalonej symetrii przedmiotów, ruch itp. W zakresie analizowanych systemów zabezpieczeń obiektu powyższe rozróżnienie sygnałów związane jest z rodzajem systemu. Można przyjąć, że systemy sygnalizacji i wykrywania zagrożeń generują informacje natomiast systemy wykonawcze realizują zmiany stanów urządzeń.
Systemy kontroli dostępu
Wszystkie wejścia do obiektu wyposaża się w układy czytników w celu stwierdzenia uprawnień do wejścia w określoną przestrzeń obiektu. Najbardziej rozpowszechnione są układy z kartami kodowymi lub magnetycznymi, których posiadacze maja prawo dostępu do obiektu. Ten sposób kontroli dostępu jednakże nie wyklucza możliwości kradzieży karty. W uzasadnionych przypadkach stosuje się powiązanie systemu kart z systemem wizyjnym. Wymaga to jednak dodatkowej obsługi. W bardziej zaawansowanych układach stosuje się systemy oparte na informacji biologicznej (np. czytniki linii papilarnych lub siatkówki oka).
Systemy telewizji dozorowej
Wizualna kontrola głównych obszarów obiektu za pomocą obrazu z zainstalowanych kamer wizyjnych pozwala na skuteczną obserwację zdarzeń zachodzących na obiekcie, wymaga jednak stałej obsługi. Zdolność postrzegania obsługi jest ograniczona, stąd też niezależnie od obserwacji dokonywana jest rejestracja obrazu z kamer przez określony przedział czasu ustalany indywidualnie dla danego typu obiektu. Pozwala to na ewentualne prześledzenie obrazu za określony okres i wyszukanie informacji obrazowej dotyczącej interesującego zdarzenia. Niezwykle ważny jest wybór obszarów obserwacji w celu znalezienia kompromisu między liczbą zainstalowanych kamer a dokładnością obserwacji.
Efektywna realizacja systemów wykrywania i sygnalizacji zagrożeń wymaga dobrego oprzyrządowania pomiarowego. Do tego celu służą czujniki (sensory).
