PS Moduł 1

Za pomocą sygnałów przekazywana jest informacja. Często mówi się, że sygnał jest nośnikiem informacji. Modelami matematycznymi posługujemy się w wielu dziedzinach nauki i techniki. Operowanie modelami sygnałów ma szereg zalet, m.in. umożliwia: formalną analizę sygnałów na różnym poziomie dokładności, wprowadzenie jednoznacznych kryteriów podziału sygnałów i na tej podstawie dokonanie ich klasyfikacji, abstrahowanie od natury fizycznej sygnałów (tj. traktowanie sygnałów jako wielkości bezwymiarowych).

---

Rozważania ograniczymy wyłącznie do sygnałów deterministycznych. Omówienie sygnałów losowych wymaga znajomości teorii procesów stochastycznych. Sygnały dzielimy także ze względu na ich przeciwdziedzinę (zbiór wartości). Jeżeli zbiór ten jest ciągły, sygnał nazywamy ciągłym w amplitudzie. Jeżeli jest on dyskretny (w szczególności skończony) sygnał nazywamy dyskretnym w amplitudzie. Łącząc kryteria podziału sygnałów ze względu na rodzaj ich dziedziny i przeciwdziedziny, można wyodrębnić cztery klasy sygnałów: z czasem ciągłym i ciągłe w amplitudzie z czasem ciągłym i dyskretne w amplitudzie z czasem dyskretnym i ciągłe w amplitudzie z czasem dyskretnym i dyskretne w amplitudzie (cyfrowe). W klasie sygnałów dyskretnych wyróżniamy sygnały binarne, które przybierają w każdej chwili tylko dwie wartości binarne (np. 0 i 1 lub 1 i –1 ).

---

Zwróćmy uwagę, że sygnały przedstawione na rys. b) i d) otrzymujemy w wyniku próbkowania sygnałów z rys. a) i odpowiednio c). Z sygnałami powstałymi w wyniku próbkowania sygnałów analogowych mamy w praktyce do czynienia najczęściej. Sygnałami dyskretnymi mogą być jednak także sygnały nie mające pierwowzorów analogowych, np. ciąg notowań dziennych kursu złotówki do dolara. Podkreślmy, że sygnał dyskretny jest w istocie rzeczy ciągiem liczb. Sygnały analogowe będziemy oznaczać Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle x(t),\, y(t),\,...\} , ,zaś sygnały dyskretne - Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle x(t_n),\, y(t_n),\,...\} , ,lub w przypadku próbkowania równomiernego w chwilach Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle nT_s-x(nT_s),\, y(nT_s),\,...\} , , W odniesieniu do tych ostatnich z reguły operuje się czasem bezwymiarowym, unormowanym względem okresu próbkowania Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle T_s\} , . Oznacza się je wówczas symbolami Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle x[n],\,y[n],\,...\} , lub Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle x(n),\, y(n),\,...\} , , gdzie Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle n\epsilon\Box\} , jest numerem próbki.

---

Podobnie jak w poprzednich przykładach, sygnały z rys. c) i d) są spróbkowanymi sygnałami z rys. a) i b). Terminem impuls określamy zazwyczaj sygnały o krótkim czasie trwania. Zwróćmy uwagę, że w myśl przyjętej definicji sygnał impulsowy niekoniecznie musi trwać w czasie krótko. Istotne jest jedynie, aby jego czas trwania był skończony.

---

Reprezentację sygnału harmonicznego stanowi liczba zespolona Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle Ae^{j\varphi}\} , , nazywana amplitudą zespoloną, gdzie Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle A\} , jest amplitudą sygnału, a Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle \varphi\} , – jego fazą. W przypadku rozwinięcia sygnału okresowego o ustalonym okresie Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle T_0\} , w rzeczywisty trygonometryczny szereg Fouriera (1.1) jego reprezentacja jest zbiór liczb rzeczywistych $\{a_0,a_k,b_k:kϵ◻\}$, (zbiór współczynników Fouriera), zaś w przypadku rozwinięcia w zespolony trygonometryczny szereg Fouriera (1.2) – zbiór liczb zespolonych Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle \left \{X_k : k\epsilon\Box\right \}\} , . Znanych jest wiele, czasami bardzo złożonych pod względem formalnym, reprezentacji sygnałów. Do najczęściej stosowanych należą: transformata Fouriera (widmo sygnału) transformata Laplace’a szereg Kotielnikowa-Shannona sygnał analityczny Reprezentacje te będziemy omawiać na dalszych wykładach.

---

Parametry sygnałów są ich globalnymi charakterystykami liczbowymi. Definicje poszczególnych parametrów są zróżnicowane w zależności od klasy sygnału. Wartość średnia sygnału o nieskończonym czasie trwania jest definiowana jako wielkość graniczna. Podobny charakter będą miały definicje innych wielkości charakteryzujących klasę sygnałów o nieskończonym czasie trwania.

---

Energia, moc średnia (krótko moc) i wartość skuteczna, należą do najważniejszych parametrów sygnału. Wielkości te są nazywane parametrami energetycznymi sygnałów. Ponieważ założyliśmy, że sygnały są wielkościami bezwymia¬rowymi, ich energię określoną wzorem (1.6) wyrażamy w sekundach, moc zaś określona wzorami (1.7) lub (1.8) oraz wartość skuteczna są bezwymiarowe. Na podstawie parametrów energetycznych dokonujemy jeszcze jednego ważnego podziału sygnałów na dwie klasy: klasę sygnałów o ograniczonej energii oraz klasę sygnałów o ograniczonej mocy. Zauważmy, że: moc sygnałów o ograniczonej energii jest równa zeru, energia sygnałów o ograniczonej mocy jest nieskończona, każdy sygnał impulsowy ograniczony w amplitudzie jest sygnałem o ograniczonej energii, sygnały o nieskończonym czasie trwania mogą być sygnałami o ograniczonej energii bądź o ograniczonej mocy, sygnały o ograniczonej mocy i ograniczone w amplitudzie są sygnałami o nieskończonym czasie trwania, szczególną podklasą tych ostatnich są sygnały okresowe. Zwróćmy uwagę, że moc sygnału określona wzorem (1.7) ma sens wielkości granicznej. Również jako wielkości graniczne będą dalej definiowane inne wielkości charakteryzujące sygnały o ograniczonej mocy (np. widmo, funkcja autokorelacji itd.).

---

Sygnał pokazany na rys. a) jest symetrycznym unormowanym impulsem prostokątnym o jednostkowym czasie trwania i jednostkowej amplitudzie. Jego wartość średnia i energia są również równe jedności. Został on oznaczony specjalnym symbolem Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle \Pi(t)\} , . Posługując się tym symbolem, możemy zapisać dowolny impuls prostokątny o wysokości Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle a\} , , szerokości Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle b\} , i przesunięty względem zera o czas Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle c\} , w postaci Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle a\Pi[(t-c)/b]\} , .Również inne standardowe sygnały będą oznaczane wygodnymi w użyciu symbolami specjalnym, np. symetryczny impuls trójkątny Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle \Lambda(t)\} , z rys. b. Podkreślmy, że w przeciwieństwie do impulsu prostokątnego Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle \Pi(t)\} , czas trwania impulsu trójkątnego Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle \Lambda(t)\} , jest z definicji równy 2. Impulsy radiowe (rys. c), spotyka się zwykle w radiokomunikacji, telekomunikacji oraz technice radarowej i sonarowej. Sygnał Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle x(t)\} , jest dowolnym sygnałem impulsowym (często prostokątnym) i jest nazywany obwiednią sygnału Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle y(t)\} , , a sygnał Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle cos(\omega_0 t+\varphi_0)\} , – jego wypełnieniem. Z reguły, czego siłą rzeczy nie oddaje rysunek, okres wypełnienia $T_0=2\pi /{\omega }_0$ jest dużo mniejszy od czasu trwania impulsu Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle y(t)\} , .

---

Sygnały przedstawione na rys. a), b) i c) są przykładami sygnałów o nieskończonym czasie trwania, których energia jest skończona. Sygnał pokazany na rys. a) jest typowym sygnałem występującym w obwodach elektrycznych, np. sygnałem prądu rozładowania kondensatora w obwodzie RC. Sygnał z rys. b), oznaczony symbolem specjalnym Sa (od ang. Sampling – próbkowanie), odgrywa w teorii sygnałów rolę szczególną, zwłaszcza w zagadnieniu próbkowania sygnałów. Dobrze znana z analizy matematycznej funkcja Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle Sax\, \Box\, sinx/x\} , nie ma wartości w zerze, dlatego w definicji tego sygnału wartość tę definiuje się dodatkowo jako równą jedności. Dodajmy, że funkcja Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle Sa\} , będzie często występować również w opisie widmowym sygnałów. Podobną rolę spełnia w teorii sygnałów funkcja Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle Sa^2\} , . Sygnał o kształcie opisanym tą funkcją jest pokazany na rys. c).

---

Sygnały przedstawione na rys. a)–d) są przykładami prostych sygnałów o nieskończonym czasie trwania i ograniczonej mocy (ich energia jest nieskończona). Sygnał skoku jednostkowego pokazany na rys. b) jest oznaczany symbolem specjalnym Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle 1(t)\} , , używanym również w teorii obwodów. Zapis Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle X_01(t-t_0)\} , oznacza skok o wartość Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle X_0\} , w chwili Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle t_0\} , . Sygnał wykładniczy narastający z rys. c) jest np. sygnałem napięcia na kondensatorze ładowanym przez opór z idealnego źródła napięciowego.

---

Na rys. a), b) i c) są pokazane przykłady najczęściej spotykanych sygnałów okresowych. Są to oczywiście sygnały o ograniczonej mocy. Pełnią one w praktyce rolę sygnałów nośnych w różnych systemach modulacji sygnałów, a także sygnałów synchronizujących. Sygnał harmoniczny (rys. a) jest określony przez trzy parametry: amplitudę Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle X_0\} , , pulsację Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle \omega_0\} , (lub częstotliwość $f_0={\omega }_0/2\pi =1/T_0$ , gdzie Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle T_0\} , jest okresem), oraz fazę początkową Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle \varphi_0\} , . Jest on wykorzystywany m.in. jako fala nośna w analogowych systemach modulacji. Fala prostokątna bipolarna (rys. b) jest wykorzystywana jako przebieg synchronizujący i zegarowy, zaś fala prostokątna unipolarna (rys. c) jako przebieg nośny w impulsowych systemach modulacji.

---

Funkcje $|z(t)|=\sqrt{x^2(t)+y^2(t)}$ i $argz(t)=arctg[y(t)/x(t)]$ noszą nazwę modułu i odpowiednio argumentu sygnału Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle z(t)\} , . Są to funkcje rzeczywiste czasu. Sygnały zespolone również dzielimy na sygnały o ograniczonej energii i sygnały o ograniczonej mocy. W przypadku sygnałów zespolonych we wzorach definiujących energię (1.6) i moc (1.7) lub (1.8) należy w wyrażeniu podcałkowym uwzględnić nie kwadrat sygnału Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle x^2(t)\} , , a kwadrat modułu sygnału Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle |x^2(t)|\} , .

---

Sygnał harmoniczny zespolony $z(t)=e^{j{\omega }_{0}t}$ (1.11), nazywany także sinusoidą zespoloną, jest często wykorzystywany do reprezentacji rzeczywistego sygnału harmonicznego $x(t)=cos{\omega }_{0}t$ , przy czym $x(t)=Rez(t)$ . Jest to oczywiście sygnał o ograniczonej mocy. Jego moc, jak można łatwo sprawdzić korzystając ze zmodyfikowanego wzoru (1.8), jest równa 1. Sygnałami harmonicznymi zespolonymi posługujemy się również w innych reprezentacjach sygnałów rzeczywistych, np. zbiór sygnałów Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle \left \{e^{jk\omega_0 t} : k\epsilon\Box\right \}\} , tworzy tzw. bazę rozwinięcia sygnału okresowego o okresie $T_0=2\pi /{\omega }_0$ w zespolony szereg Fouriera (por. wzór (1.2)). Pojęcie sygnału analitycznego, określonego wzorami (1.12) i (1.13), jest jednym z ważniejszych pojęć teorii sygnałów. Stanowi on uogólnienie na sygnały nieharmoniczne reprezentacji rzeczywistego sygnału harmonicznego Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle cos\omega_0 t\} , zespolonym sygnałem harmonicznym $e^{j{\omega }_{0}t}=cos{\omega }_{0}t+jsin{\omega }_{0}t$ . Zgodnie z definicją sygnał Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle e^{j\omega_0 t}\} , jest właśnie sygnałem analitycznym sygnału Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle \omega_0 t\} , .

---

Impuls Diraca $\delta (t)$ (rys. a), nazywany również dystrybucją lub deltą Diraca, jest matematycznym modelem nierealizowalnego fizycznie, nieskończenie wąskiego impulsu występującego w chwili Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle t=0\} , , o nieskończenie dużej amplitudzie i polu równym Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle 1\} ,. Z formalnego punktu widzenia jest to sygnał o nieograniczonej mocy! Zapis Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle X_0\delta (t-t_0)\} , oznacza impuls Diraca występujący w chwili Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle t_0\} , o polu równym Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle X_0\} , . Przytoczona definicja impulsu $\delta (t)$ jest definicją klasyczną, podaną jeszcze przez Diraca. Współcześnie deltę Diraca definiuje się w sposób bardziej ścisły na gruncie teorii dystrybucji. Za pomocą dystrybucji grzebieniowej (nazywanej w literaturze także dystrybucją sza lub comb) można w sposób wygodny zapisać formalnie operację próbkowania równomiernego sygnału jako iloczyn tego sygnału i dystrybucji Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle \delta_{T_0}\} , . W efekcie otrzymujemy tzw. impulsowy sygnał spróbkowany (1.14) pokazany na rys. d). Sygnał ten stanowi dystrybucyjną reprezentację sygnału spróbkowanego.

---

Zgodnie z właściwością (1.15), w wyniku mnożenia sygnału Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle x(t)\} , przez impuls Diraca Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle \delta(t-t_0)\} , występujący w chwili Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle t_0\} , wyodrębniamy niejako z całego sygnału Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle x(t)\} , jego wartość (próbkę) Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle x(t_0)\} , w chwili Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle t_0\} , , którą reprezentujemy impulsem Diraca Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle \delta(t-t_0)\} , o polu równym Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle x(t_0)\} , . Inaczej mówiąc, impuls Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle x(t_0)\delta(t-t_0)\} , stanowi reprezentację dystrybucyjną próbki Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle x(t_0)\} , . Właściwość filtracji (1.16) wynika natychmiast w właściwości (1.15) i definicji dystrybucji Diraca. Całka impulsu Diraca w granicach od Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle -\infty\} , do Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle t\} , jest równa sygnałowi skoku jednostkowego. Pochodna skoku jednostkowego jest równa impulsowi Diraca. Związki te należy jednak rozumieć w sensie dystrybucyjnym. Splot sygnału Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle x(t)\} , z impulsem Diraca Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle \delta(t)\} , daje w wyniku ponownie sygnał Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle x(t)\} , . Oznacza to, że Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle \delta(t)\} , jest elementem identycznościowym operacji splotu. Splot sygnału Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle x(t)\} , z impulsem Diraca przesuniętym o czas Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle t_0\} , daje w wyniku niezmienioną kopię tego sygnału przesuniętą o ten sam czas.

---

Właściwość (1.18) jest uogólnieniem właściwości (1.15). Mnożenie sygnału Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle x(t)\} , przez dystrybucję grzebieniową daje w wyniku reprezentację dystrybucyjną sygnału sprókowanego w postaci impulsowego sygnału sprókowanego (1.14). Zgodnie z właściwością (1.19), w wyniku splecenia sygnału Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle x(t)\} , z dystrybucją grzebieniową Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle \delta_{T_0}(t)\} , powstaje sygnał, który jest przedłużeniem okresowym sygnału Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle x(t)\} , z okresem Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle T_0\} , . Jeśli sygnał Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle x(t)\} , jest sygnałem impulsowym o czasie trwania mniejszym bądź równym Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle T_0\} , , to przedłużenie to jest ciągiem dokładnych kopii sygnału Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle x(t)\} , powtarzanych co odcinek czasu Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle T_0\} , . W przeciwnym przypadku powielone kopie nakładają się na siebie i w sygnale przedłużonym okresowo nie jest zachowany kształt sygnału Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle x(t)\} , .

---

Podobnie jak w przypadku sygnałów analogowych, wartość średnia sygnału dyskretnego jest definiowana odmiennie dla różnych klas sygnałów. Definicje te są analogiczne, z tym że całki we wzorach (1.2) –(1.4) są zastąpione odpowiednimi sumami. W przypadku sygnałów dyskretnych o nieskończonym czasie trwania ich wartość średnia – tak jak dla sygnałów analogowych – jest definiowana jako wielkość graniczna. Także inne wielkości charakteryzujące tę klasę sygnałów będą definiowane w sensie granicznym.

---

Wzory (1.23)–(1.26), określające parametry energetyczne sygnałów dyskretnych, są odpowiednikami wzorów (1.6)–(1.9) definiujących te parametry dla sygnałów analogowych. Jeśli energia sygnału dyskretnego Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle x[n]\} , , określona wzorem (1.23), spełnia warunek Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle 0<E_x<\infty\} , , to sygnał taki nazywamy sygnałem o ograniczonej energii. Jeśli moc sygnału dyskretnego Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle x[n]\} , , określona wzorem (1.24) lub (1.25), spełnia warunek Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle 0<P_x<\infty\} , , to sygnał ten nazywamy sygnałem o ograniczonej mocy.

---

Zgodnie z przyjętą konwencją we wszystkich przytoczonych tu przykładach sygnałów dyskretnych wyrażamy je jako funkcje czasu Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle n\epsilon \Box\} , unormowanego względem okresu próbkowania. Impuls Kroneckera Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle \delta[n]\} , (rys. a) jest sygnałem dyskretnym przybierającym wartość niezerową i równą Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle 1\} , jedynie w chwili Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle n=0\} , . Pozostałe jego próbki są zerowe. Jest on odpowiednikiem analogowego impulsu Diraca Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle \delta(t)\} , , jednak w przeciwieństwie do niego impuls Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle \delta[n]\} , jest zwykłą funkcją. Symbol Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle X_0\delta[n-n_0]\} , oznacza sygnał dyskretny przybierający jedyną niezerową wartość Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle X_0\} , w chwili Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle n_0\} , . Zarówno impuls Kroneckera, jak i impuls prostokątny (rys. b) oraz impuls trójkątny (rys. c) są przykładami impulsowych sygnałów dyskretnych o ograniczonej energii.

---

Sygnały pokazane na rys. a) i b) są przykładami sygnałów dyskretnych o nieskończonym czasie trwania i ograniczonej energii. Są one dyskretnymi odpowiednikami sygnałów analogowych: wykładniczego malejącego oraz Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle Sa\} , . Parametr Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle \theta_0\} , występujący w zapisie dyskretnego sygnału Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle Sa\} , ma znaczenie pulsacji unormowanej. W teorii sygnałów dyskretnych normuje się bowiem nie tylko czas, ale także pulsację (częstotliwość) sygnałów. Pojęcie pulsacji unormowanej można wyjaśnić na przykładzie dyskretnego sygnału Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle Sa\} , następująco. Sygnał ten można mianowicie traktować jako sygnał otrzymany w wyniku próbkowania analogowego sygnału $x(t)=Sa{\omega }_{0}t$ w chwilach Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle t_n=nT_s\} , , gdzie Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle T_s\} , jest okresem próbkowania. W wyniku otrzymuje się dyskretny sygnał $x[n]=San{\omega }_0{T}_s$ . Wprowadzając bezwymiarowy parametr Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle \theta_0=\omega_0 T_s\} , , sygnał ten można zapisać jako Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle x[n]=Sa\, n\theta_0\} , . Mówimy, że Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle \theta_0\} , jest pulsacją unormowaną względem okresu próbkowania Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle T_s\} , . Zauważmy, że wykres dyskretnego sygnału Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle Sa\} , z rys. b) został sporządzony dla ${\theta }_0=\pi /4$ .

---

Sygnały dyskretne pokazane na rys. a)-c) należą do klasy sygnałów o nieskończonym czasie trwania i ograniczonej mocy. Dyskretny skok jednostkowy Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle 1[n]\} , (rys. b) jest odpowiednikiem analogowego skoku jednostkowego Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle 1(t)\} , . Skok sygnału o dowolną wartość Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle X_0\} , przesunięty w czasie o Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle n_0\} , próbek można zapisać jako Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle X_01[n-n_0]\} , . Dyskretny sygnał harmoniczny pokazany na rys. c), nazywany także dyskretną sinusoidą, otrzymujemy w wyniku próbkowania analogowego sygnału harmonicznego $x(t)=X_{0}sin({\omega }_{0}t+{\phi }_0)$ w chwilach $t_n=n{T}_s$ . Parametr ${\theta }_0={\omega }_0{T}_s$ jest pulsacją unormowaną. Należy podkreślić, że dyskretny sygnał harmoniczny nie musi być sygnałem okresowym zmiennej Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle n\} , . Można pokazać, że warunkiem jego okresowości jest, aby liczba Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle 2\pi/{\theta_0}\} , była liczbą wymierną. Wykres na rys. c) został sporządzony dla Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle \theta_0=\pi/6\} , oraz Parser nie mógł rozpoznać (błąd składni): {\displaystyle \varphi_0=0\} , . W tym przypadku dyskretny sygnał harmoniczny jest oczywiście okresowy.

---