PEE Zadania z rozwiązaniami

Zadanie 1

Wyznaczyć rezystancję wypadkową obwodu przedstawionego na rysunku poniżej:

Rozwiązanie

Po likwidacji połączenia szeregowego rezystorów ($1\mathrm{\Omega }$ i $5\mathrm{\Omega }$ oraz $2\mathrm{\Omega }$ i $8\mathrm{\Omega }$ ) należy zastosować transformację trójkąt-gwiazda lub gwiazda-trójkąt w odniesieniu do wybranych trzech rezystorów obwodu, a następnie wykorzystać uproszczenia wynikające z powstałych połączeń szeregowych i równoległych w obwodzie. Po wykonaniu tych działań otrzymuje się $R_{we}=3,18\mathrm{\Omega }$.

---

Zadanie 2

Napisać równanie węzłowe dla obwodu z rysunku poniżej. Potencjały węzłów zaznaczono na rysunku w postaci $V_1$ i $V_2$. Rozwiązać to równanie wyznaczając potencjały węzłów oraz prądy w gałęziach (prądy rezystancji, pojemności i indukcyjności). Przyjąć: $i_1(t)=10\sqrt{2}\sin (\omega t)$, $i_2(t)=5\sqrt{2}\sin (\omega t-90^{\circ })$, $e_1(t)=10\sin (\omega t+45^{\circ })$, $e_2(t)=20\sin (\omega t+90^{\circ })$, $R=2\mathrm{\Omega }$, $X_L=\omega L=2\mathrm{\Omega }$, $X_C=1/\omega C=1\mathrm{\Omega }$

Rozwiązanie

Wartości zespolone:

$E_1=5+j5$

$E_2=20j$

$I_1=10$

$I_2=-5j$

$Z_L=j2$

$Z_C=-j$

Równanie admitancyjne

$\left[\begin{array}{cc}1& -0,5\\ -0,5& 0,5+j0,5\end{array}\right]\left[\begin{array}{c}{V}_1\\ V_2\end{array}\right]=\left[\begin{array}{c}-7,5+j7,5\\ -10-5j\end{array}\right]$

Z rozwiązania tego macierzowego układu równań mamy

$V_1=-14+j18$

$V_2=-13+j21$

Prądy w obwodzie:

$I_{R1}=(V_1-E_1)/R=-9,5+j6,5$ (prąd rezystora $R$ i źródła $e_1$)

$I_{R2}=(V_1-V_2)/R=-0,5-j1,5$

$I_L=(V_2+E_2)/Z_L=20,5+j6,5$

$I_C=V_2/Z_C=-21-j13$

---

Zadanie 3

Wyznaczyć rozwiązanie obwodu z rysunku poniżej stosując zasadę superpozycji. Przyjąć $i(t)=2\sqrt{2}\sin (\omega t+90^{\circ })A$, $e(t)=E=5V$, $R=1\mathrm{\Omega }$, $L=1H$, $C=0,5F$, $\omega =1\frac{rad}{s}$.

Rozwiązanie

A) Rozwiązanie obwodu dla składowej stałej (źródło $E$)

Obwód dla składowej stałej przedstawiono na rysunku poniżej (a). Cewka w stanie ustalonym dla składowej stałej jest zwarciem a kondensator przerwą.

Dla prądu stałego tylko jeden prąd, $i_R^{(E)}$, jest różny od zera. Jego wartość jest równa

$i_R^{(E)}=\frac{E}{R}=5$

$i_L^{(E)}=i_C^{(E)}=0$

B) Rozwiązanie obwodu dla składowej zmiennej (źródło $i(t)$)

Obwód dla składowej sinusoidalnej przedstawiono w postaci symbolicznej na (rys. b). Parametry symboliczne obwodu są następujące: $I=2e^{j90^{\circ }}$, $Z_L=j\omega L=j1$, $Z_C=1/j\omega C=-j2$. Impedancja zastępcza cewki i kondensatora jest równa

$Z_{LC}=\frac{Z_L{Z}_C}{Z_L+Z_C}=j2$

Napięcie i prądy w obwodzie:

$U_{AB}^{(I)}=Z_{LC}I=-4$

$I_C^{(I)}=\frac{U_{AB}^{(I)}}{Z_C}=-j2$

$I_L^{(I)}=\frac{U_{AB}^{(I)}}{Z_L}=j4$

$I_R^{(I)}=0$

Wartości prądów wyrażone w postaci czasowej:

$i_C^{(I)}(t)=2\sqrt{2}(t-90^{\circ })$

$i_L^{(I)}(t)=4\sqrt{2}(t+90^{\circ })$

$i_R^{(I)}(t)=0$

Całkowite rozwiązanie obwodu jest sumą obu składowych:

$i_C(t)=i_C^{(E)}(t)+i_C^{(I)}(t)=2\sqrt{2}(t-90^{\circ })A$

$i_L(t)=i_L^{(E)}(t)+i_L^{(I)}(t)=4\sqrt{2}(t+90^{\circ })A$

$i_R(t)=i_R^{(E)}(t)+i_R^{(I)}(t)=5A$

---

Zadanie 4

Wyznaczyć rozpływy prądów w obwodzie przedstawionym poniżej:

Przyjąć następujące wartości parametrów elementów obwodu: $R=1\mathrm{\Omega }$, $L_1=2H$, $L_2=1H$, $M=1H$ oraz $i(t)=10\sin (t+45^{\circ })A$

Rozwiązanie

Postać obwodu po eliminacji sprzężenia magnetycznego przedstawiono poniżej:

Wielkości symboliczne charakteryzujące elementy obwodu:

$I=\frac{5}{\sqrt{2}}{e}^{j45^{\circ }}$

$Z_1=j\omega (L_1-M)=j1$

$Z_2=j\omega (L_2-M)=0$

$Z_M=j\omega M=j1$

Impedancja zastępcza obwodu wobec $Z_2=0$

$Z=\frac{R{Z}_M}{R+Z_M}=\frac{1}{\sqrt{2}}{e}^{j45^{\circ }}$

Napięcie $U_{AB}$

$U_{AB}=ZI=j5$

Prądy:

$I_R=\frac{U_{AB}}{R}=j5$

$I_1=0$

$I_2=I_3=\frac{U_{AB}}{Z_M}=5$

Napięcia na elementach równoległych w obwodzie oryginalnym i zastępczym są sobie równe i wynoszą $U_{AB}=j5$. Można to łatwo sprawdzić w obwodzie oryginalnym obliczając napięcia na cewkach sprzężonych. Mianowicie

$U_{L_1}=j\omega L_1{I}_1+j\omega M{I}_2$

$U_{L_2}=j\omega L_2{I}_2+j\omega M{I}_1$

---

Zadanie 5

Wyznaczyć prądy w układzie trójfazowym o odbiorniku połączonym w trójkąt przedstawionym na rysunku poniżej. Sporządzić wykres wektorowy prądów i napięć. Przyjąć następujące wartości parametrów elementów: $|E_f|=200V$, $R=X_L=X_C=10\mathrm{\Omega }$.

Rozwiązanie

Napięcia międzyfazowe:

$|E_{mf}|=\sqrt{3}|E_f|$

$E_{AB}=200\sqrt{3}$

$E_{BC}=200\sqrt{3}{e}^{-j120^{\circ }}$

$E_{CA}=200\sqrt{3}{e}^{j120^{\circ }}$

Prądy fazowe odbiornika:

$I_{AB}=\frac{E_{AB}}{-j{X}_C}=20\sqrt{3}{e}^{j90^{\circ }}$

$I_{BC}=\frac{E_{BC}}{j{X}_L}=20\sqrt{3}{e}^{-j210^{\circ }}$

$I_{CA}=\frac{E_{CA}}{R}=20\sqrt{3}{e}^{j120^{\circ }}$

Prądy liniowe układu:

$I_A=I_{AB}-I_{CA}=17,32+j4,64$

$I_B=I_{BC}-I_{AB}=-30-j17,32$

$I_C=I_{CA}-I_{BC}=12,68+j12,68$

Wykres wektorowy prądów i napięć przedstawiony jest poniżej:

---

Zadanie 6

Określić przebieg $u_C(t)$ w stanie nieustalonym w obwodzie po przełączeniu.

Dane:

$R_1=100\mathrm{\Omega }$

$R_2=300\mathrm{\Omega }$

$C=1000uF$

$e(t)=20V$

Rozwiązanie

1) Warunki początkowe w obwodzie (stan ustalony przed przełączeniem).

Wobec $\omega =0$ kondensator stanowi przerwę. Prąd płynie w obwodzie: $e-R_1-R_1$. Jego wartość:

$I=\frac{e}{2R_1}=\frac{20}{200}=0,1A$

Napięcie na kondensatorze:

$I_{R1}=10$

$u_C(0^{-})=10V$

2) Stan ustalony w obwodzie po przełączeniu.

Obwód podobny do tego z punktu 1 przy zastąpieniu $R_1$ przez $R_2$. Prąd płynie w obwodzie: $e-R_1-R_2$. Jego wartość:

$I=\frac{e}{R_1+R_2}=\frac{20}{400}=\frac{1}{20}A$

Napięcie ustalone na kondensatorze:

$u_{C_u}(t)=I{R}_2=15V$

3) Stan przejściowy (metoda klasyczna).

Obwód dla stanu przejściowego pokazuje rysunek:

Z prawa prądowego Kirchhoffa:

$C\frac{d{u}_{C_p}}{dt}=-\frac{u_{C_p}}{R_1}-\frac{u_{C_p}}{R_2}$

Po wstawieniu liczb otrzymuje się

$10^{-3}\frac{d{u}_{C_p}}{dt}=-u_{C_p}(\frac{1}{100}+\frac{1}{300})$

$\frac{d{u}_{C_p}}{dt}=-u_{C_p}(10+3,33)=-13,33U_{C_p}$

$s=-13,33$

$u_{C_p}(t)=A{e}^{-13,33t}$

4) Rozwiązanie pełne

$u_C(t)=u_{C_u}(t)+u_{C_p}(t)=15+A{e}^{-13,33t}$

Z warunku początkowego

$10=15+A\Rightarrow A=-5$

Przebieg napięcia $u_C(t)$

$u_C(t)=15-5e^{-13,33}$