Biografia Czebyszew, Pafnutij Lwowicz

Pafnutij Lwowicz Czebyszew (1821-1894) – matematyk rosyjski.

Dokonał wielkich odkryć w dziedzinie teorii liczb, teorii prawdopodobieństwa, w analizie matematycznej oraz w zastosowaniach matematyki.

W roku 1837 Pafnutij rozpoczął studia matematyczne w Uniwersytecie Moskiewskim. Okazał się studentem wybitnym. W 1841 ukończył pierwszy etap studiów pisząc pracę dyplomową pod kierunkiem Mikołaja Braszmana, wybitnego specjalisty od zastosowań matematyki.

Po ukończeniu studiów wyjechał do Francji. Tu też publikował swoje pierwsze prace - i wiele następnych. W 1846 uzyskał magisterium i w tymże roku opublikował swoją pierwszą pracę z teorii prawdopodobieństwa. Jego rozprawa doktorska powstała w zarysie już w roku 1843; obronił ją w Uniwersytecie w Sankt Petersburgu w roku 1849, w wieku 28 lat. Dwa lata wcześniej podjął pracę w tej uczelni. Jego zainteresowania skierowały się wówczas ku teorii liczb; opublikował z tej dziedziny kilka znakomitych rozpraw, tej dyscypliny dotyczyła też jego rozprawa doktorska, która przyniosła mu prestiżową nagrodę Akademii Nauk.

W roku 1850 Czebyszew uzyskał stanowisko profesora nadzwyczajnego. W dwa lata potem odbył podróż do Francji, Niemiec i Anglii. W trakcie tej podróży nawiązał kontakty osobiste z plejadą najwybitniejszych matematyków europejskich owych czasów. Od tej pory wyruszał w długie podróże na Zachód co roku. Jeśli któregoś roku tego zaniechał, udawał się na wypoczynek do Tallina. Stopniowo jego zainteresowania naukowe koncentrowały się na teorii prawdopodobieństwa – w tej dziedzinie zdobył światową sławę. Jego uogólnione prawo wielkich liczb należy do kanonu matematyki.

Przeszedł na emeryturę w roku 1882. W ciągu niezwykle płodnego naukowo życia otrzymał mnóstwo zaszczytnych nagród. Był członkiem licznych Akademii Nauk i kawalerem najwyższych orderów, w tym francuskiej Legii Honorowej. Nigdy się nie ożenił i żył samotnie w wielkim dziesięciopokojowym domu. Był bardzo bogaty.

Czebyszew obruszał się, gdy nazywano go „matematykiem rosyjskim”. Podkreślał z naciskiem swoją przynależność do światowej społeczności matematycznej – tak jak to jest przyjęte i dziś (najwybitniejsi matematycy ostentacyjnie podpisują swoje prace wyłącznie imieniem i nazwiskiem oraz nazwą placówki naukowej, w której ta praca powstała – nigdy nie podają swojej przynależności narodowej ani obywatelstwa).