Biografia Tarski, Alfred
Alfred Tarski (1901-1983) – polski matematyk i logik.
Zajmował się wieloma dziedzinami matematyki – m.in. teorią mnogości, algebrą, metamatematyką, a także logiką i filozofią. Do historii przeszedł jako jeden z najwybitniejszych logików wszechczasów.
Alfred Tarski urodził się w Warszawie, gdzie przeszedł gruntowną edukację – m.in. studiował rosyjski, niemiecki, francuski, grekę i łacinę. Do 1924 r. używał nazwiska Tajtelbaum-Tarski. W 1918 r. zaczął studiować biologie na, dopiero co ponownie otwartym, Uniwersytecie Warszawskim. Tam został dostrzeżony przez Stanisława Leśniewskiego, wybitnego logika, który wówczas kierował na UW katedrą filozofii matematyki. Leśniewski przekonał Tajtelbauma, by ten porzucił studia biologiczne na rzecz filozoficznych.
W 1924 r. Tarski doktoryzował się na podstawie rozprawy o wyrazie pierwotnym logistyki, pisanej pod kierunkiem Leśniewskiego. Habilitował się rok później. W latach 1925-1939 był docentem Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie prowadził wykłady z podstaw matematyki i logiki. Równocześnie uczył w Liceum im. Stefana Żeromskiego w Warszawie.
Tuż przed wybuchem wojny Tarski wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie pozostał już do końca życia. W latach 1939-1941 był wykładowcą Uniwersytetu Harvarda i, w tym samym czasie, profesorem wizytującym w Nowym Jorku. W 1941 r. został członkiem Institute for Advanced Study w Princeton. W latach 1942-45 wykładał na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley, a rok później dostał tam dożywotnia posadę profesorską. Był także profesorem wizytującym na uczelniach w Meksyku, Los Angeles, Chile, Londynie i na Sorbonie.
Z dokonań Tarskiego związanych z teorią mnogości najbardziej znany jest tzw. „paradoks Banacha-Tarskiego”, którego współautorem jest polski matematyk Stefan Banach. Nie jest to właściwie paradoks, lecz paradoksalnie brzmiące twierdzenie, mówiące, że (zakładając aksjomat wyboru) kulę można rozłożyć na części, z których złożyć można dwie kule o tej samej średnicy co wyjściowa. Twierdzenie to kazało wielu matematykom ostrożniej podchodzić do aksjomatu wyboru, który wydaje się na pozór zawsze zgodny z intuicją.
Prawdopodobnie najważniejszym osiągnięciem Tarskiego była tzw. „definicja prawdy”. Pojęcie prawdy już od czasów starożytnych przynosiło wiele utrapienia filozofom, a to z powodu paradoksu kłamcy, który wykazywał sprzeczność wszystkich rozsądnych definicji prawdy, jakie proponowali filozofowie. Tarski wyprowadził pojęcie prawdy jako cechy zdań logicznych, należącej do języka, będącego metajęzykiem wobec języka, w jakim zdania te są wypowiadane. Ten krok uporządkował rozważania semantyczne i pozwolił na rozwój badań nad semantyką, logiką i filozofią matematyki. Tarski zapoczątkował w ten sposób nowy dział matematyki – teorię modeli - który bujnie rozwinął się w połowie XX wieku. Teorię modeli można określić jako próbę ogólnego spojrzenia na całą matematykę.
W 2000 Komisja Nazewnictwa Międzynarodowej Unii Astronomicznej nadała imię Alfreda Tarskiego odkrytej w 1997 planetoidzie.
Opracowanie: zespół wsparcia multimedialnego
