Biografia Banach, Stefan
Stefan Banach (1892-1945) – wybitny polski matematyk o światowej sławie.
Banach był autorem ponad 60 prac naukowych i twórcą wielu twierdzeń o fundamentalnym znaczeniu dla wielu działów matematyki. Ostatecznie ugruntował podstawy, niesłychanie ważnej w nowoczesnych zastosowaniach matematyki, analizy funkcjonalnej. Podał jej fundamentalne twierdzenia, wprowadził jej terminologię, którą zaakceptowali matematycy na całym świecie. Wraz ze Steinhausem, Banach był założycielem tzw. Lwowskiej Szkoły Matematycznej.
Kariera Banacha rozpoczęła się w 1916 r., kiery to prof. Hugo Steinhaus, przechodząc krakowskimi Plantami, usłyszał dwóch młodych ludzi rozprawiających z powagą o problemach matematycznych. Jednym z nich był Stefan Banach. To przypadkowe spotkanie zaowocowało w niedługim czasie wspólną publikacją, a następnie wieloletnią współpracą. W 1920 r. dzięki wstawiennictwu Steinhausa Banach otrzymał asystenturę (do 1922 r.) w Katedrze Matematyki na Wydziale Mechanicznym Politechniki Lwowskiej u prof. Antoniego Łomnickiego. W 1920 r. (nie mając dyplomu ukończenia studiów) doktoryzował się na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. W 1922 r. habilitował się na tej samej uczelni. W 1924 r. został członkiem PAU. W latach 1922-1939 kierował II Katedrą Matematyki na Uniwersytecie Jana Kazimierza, rozwijając, obok dużej aktywności dydaktycznej, wielką działalność naukowo-badawczą. Stał się wkrótce największym autorytetem w analizie funkcjonalnej.
W 1932 r. ukazało się w druku, jako pierwszy tom nowego wydawnictwa pt. Monografie Matematyczne, słynne dzieło Banacha Théorie des opérations linéaires, którego był jednym z założycieli. Dzieło to przyczyniło się w dużym stopniu do spopularyzowania osiągnięć Banacha wśród ogółu matematyków i do rozwoju analizy funkcjonalnej. O zainteresowaniu świata matematycznego osobą Banacha świadczy między innymi fakt powierzenia mu jednego z odczytów plenarnych na Międzynarodowym Kongresie Matematycznym w Oslo w 1936 r.
Banach był wytrawnym wykładowcą, autorem wielu podręczników matematycznych, w tym także dla szkół średnich. Pierwsze jego prace dotyczyły szeregów Fouriera, funkcji i szeregów ortogonalnych, równań Maxwella, funkcji pochodnych funkcji mierzalnych, teorii miary. W monografii Théorie des opérations linéaires podał pierwszą aksjomatyczną definicję przestrzeni, nazwanych później jego imieniem („przestrzeń Banacha”), które sam skromnie określił jako „przestrzenie typu B”.
W 1924 r. Banach został członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności, od 1931 r. członkiem zwyczajnym Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, członkiem przybranym (1923) i członkiem czynnym (1927) Towarzystwa Naukowego we Lwowie, członkiem założycielem (1919) Polskiego Towarzystwa Matematycznego i jego wiceprezesem (1932-1936) oraz prezesem (1939-1945). W 1930 r. otrzymał nagrodę naukową miasta Lwowa. W latach 1936-1939 był wiceprzewodniczącym Komitetu Matematycznego Rady Nauk Ścisłych i Stosowanych. Dowodem uznania zasług Banacha w kraju były liczne nagrody naukowe - w 1939 r. PAU przyznała mu wielką nagrodę - a także jego wybór na prezesa Polskiego Towarzystwa Matematycznego w 1939 r.
Po śmierci uczonego Polskie Towarzystwo Matematyczne ufundowało nagrodę naukową im. Banacha (1946), jego imieniem nazwano także ulice w miastach uniwersyteckich, a w 1972 r. utworzono Międzynarodowe Centrum Matematyczne im. S. Banacha.
Opracowanie: zespół wsparcia multimedialnego
