Biografia Chomsky, Noam Avram
Noam Avram Chomsky (1928-) – amerykański lingwista, filozof, działacz polityczny, anarchizujący intelektualista.
Profesor językoznawstwa wykładający w Massachusetts Institute of Technology, gdzie kieruje katedrą lingwistyki i filozofii. Współtwórca (wraz z Zelligiem Harrisem) gramatyki transformacyjno-generatywnej. Język jest według Chomsky'ego nieskończonym zbiorem zdań, generowanych za pomocą skończonej liczby reguł i słów.
W 1957 Chomsky wydał pracę pod tytułem Syntactic Structures, która wywołała ostrą dyskusję, a raczej wręcz rewolucję w lingwistyce. Chomsky zaproponował całkowicie nowy sposób analizy gramatyki wspólnej wszystkim językom. Chomsky dowodził, że fundamentalny system gramatyczny umożliwiający uczenie się języka jest wrodzoną cechą ludzi i specyfiką naszego gatunku.
W swojej publikacji Chomsky zdefiniował cztery klasy gramatyk i cztery klasy języków formalnych. Hierarchia ta wydziela 4 klasy języków, ale możliwe jest stworzenie wielu innych klas, przez odmienne ograniczenia na postać reguł czy inne właściwości języka. Trzy z 4 klas są dość ważne – klasa języków rekursywnie przeliczalnych ma dokładnie taką moc jak maszyny Turinga. Języki bezkontekstowe odpowiadają niedeterministycznym automatom ze stosem, a liniowe zaś automatom skończonym. Spośród czterech klas hierarchii, najmniejsze znaczenie, zarówno teoretyczne jak i praktyczne, ma klasa języków kontekstowych.
Jego słynne zdanie ukute w tym samym roku: "Bezbarwne zielone idee wściekle śpią" (ang. "Colorless green ideas sleep furiously"), choć bezsensowne, jest poprawne gramatycznie. Chomsky chciał w ten sposób uwidocznić, że składnia nie tworzy podstawowej struktury języka. Wskazuje na słowa jako znaki o określonych właściwościach, które funkcjonują w odpowiednim kontekście semantycznym. Jego prace wpłynęły również na rozwój psycholingwistyki.
Chomsky znany jest również ze swoich analiz mediów w USA oraz krytyki polityki zagranicznej oraz gospodarki wolnorynkowej kolejnych rządów w Stanach Zjednoczonych, nazywając ją neokolonializmem i zarzucając im stosowanie terroryzmu. Jego radykalnie lewicowe poglądy polityczne przejawiają się również w zarzutach pod adresem współczesnych demokracji zachodnich o m.in. manipulowanie opinią publiczną.
Model propagandy proponowany i empirycznie testowany przez Chomsky'ego i Edwarda Hermana zakłada, że informacje w mediach "prywatnych" są filtrowane tak samo mocno jak w mediach rządowych, tylko poprzez inne filtry.
Publikacje przetłumaczone dotychczas na język polski z dziedziny językoznawstwa to Lingwistyka a filozofia: współczesny spór o filozoficzne założenia teorii języka (1977), Zagadnienia teorii składni (1982) i O naturze i języku (2005).
