ZZL Moduł 7

Motywowanie w teorii i praktyce – część 1 opracowanie merytoryczne: Izabela Stawowa opracowanie graficzne: Natalia Biedugnis

---

Wprowadzenie Od czego zależy motywacja? Czy można ukierunkować działania pracowników? Zastanawiali się nad tym twórcy koncepcji teoretycznych wyjaśniających mechanizm motywacji, zastanawiają się nad tym praktycy zarządzania. Teorie motywacji wskazując prawidłowości kierujące powstawaniem dążeń i potrzeb człowieka oraz jego możliwości i zdolności, dążyły do wypracowanie modelu działań skutecznego aktywizowania pracowników - w celu wzrostu efektywności organizacji. Praktycy dostrzegają złożoność zagadnienia motywowania. Rozważania o motywacji rozpoczniemy od przedstawienia ich opinii, a następnie przyjrzymy się teoriom motywacji. Jak kształtowały się poglądy na to co skłania ludzi do działania.

---

Słowa kluczowe motywowanie, motywacja zarządzanie naukowe Human Relations teoria X, teoria Y hierarchia potrzeb czynniki higieny, motywatory wzbogacanie pracy

---

Tematyka wykładu Czym jest motywowanie Modele motywacji: Model tradycyjny Model stosunków współdziałania Model zasobów ludzkich Teorie potrzeb: teoria hierarchii potrzeb A. Maslowa teoria ERG C.P. Alderfera teoria trzech potrzeb D.C. McClellanda dwuczynnikowa teoria potrzeb F. Herzberga

---

Motywowanie budzi sprzeczne opinie Motywowanie to wpływanie na kogoś w taki sposób, aby ten ktoś zrobił to, co ja chcę, tak jak ja chcę, w tym czasie, kiedy ja chcę i żeby myślał, że chciał to zrobić sam (opinia przypisywana D. Eisenhowerowi) Czy to definicja motywowania czy manipulacji? Poznając teorie motywacji będziemy się przyglądali czy można aktywizować działanie człowieka bez jego woli. Czy teorie udzielają jednoznacznych odpowiedzi? Nasze własne doświadczenia mogą nam pomóc w rozstrzygnięciu tego dylematu – czy jesteśmy obiektem manipulacji pod etykietką motywowania, czy też świadomie wybieramy własne działanie.

---

Motywowanie jest… W debacie zorganizowanej przez Personel i Zarządzanie praktycy zarządzania personelem zastanawiali się nad złożonością motywowania. Motywowanie to nauka na błędach i uczestnicy spotkania przedstawiali przykłady różnych pułapek motywowania z własnych doświadczeń. Punktem wyjścia było określenie czym jest motywowanie. Oto wskazania osób, które na co dzień zaangażowane są w działania związane z zarządzaniem kadrami: Motywowanie jest… sztuką kształtowania przestrzeni biznesowej przez skuteczne zachęcanie pracowników do osiągania celów organizacji (M. Jabłońska-Wołoszyn) prawdziwą sztuką, a podstawową rolą zarządu, kierownictwa firmy jest nie demotywowanie personelu (N. Sosińska) skłanianiem kogoś do działania (R. Żelewski) zmierza do tego, aby ludzie chcieli chcieć (T. Oleksyn)

---

Motywowanie jest… jedną z podstawowych funkcji zarządzania, dzięki której zarząd firmy tworzy warunki do tego, aby ludzie pracowali efektywnie (R. Reinfuss) szkodliwe. Zamiast mówić o motywowaniu powiedzmy sobie, czy kary i nagrody są skuteczne w zarządzaniu. Czy motywowanie to kij i marchewka, czy chodzi o coś więcej np. o działanie i zmianę postaw. (A. Blikle) (fragment debaty praktyków zarządzania personelem na temat pułapek motywowania, Personel i Zarządzanie, nr 7, 2006)

---

Podstawowy proces motywacji Motywację łączy się z potrzebami. Ludzie odczuwają różnorodne potrzeby, które wyzwalają w nich dążenie do zaspokojenia. Niezaspokojona potrzeba wywołuje w człowieku napięcie wewnętrzne i poczucie dyskomfortu, tym samym wzbudzona zostaje energia, ażeby podjąć działanie, w efekcie którego nastąpi realizacja potrzeby i napięcie zostanie usunięte. Motywacja zatem to chęć robienia czegoś, zależna od możliwości zaspokojenia przez to działanie jakiejś potrzeby danej jednostki

---

Podstawowy proces motywacji Korzenie motywacji leżą w psychice człowieka i jest ona stanem psychologicznym oznaczającym gotowość jednostki do podjęcia określonego działania. Obejmuje zatem wszystkie te czynniki, które pobudzają człowieka do działań, które nadają tym działaniom określony kierunek i które podtrzymują to pobudzenie. Proces motywacyjny regulując i sterując postępowaniem człowieka musi zatem doprowadzić do uzyskania oczekiwanego wyniku (rezultatu działania). Przyjmuje się, że istnieją trzy niezbędne warunki procesu motywacyjnego: 1. jednostka musi odczuwać potrzebę, pragnienie, życzenie itp. i musi pojawić się czynnik, możliwość działania, które jest zdolne tę potrzebę zaspokoić pracownicy muszą wykazywać określone potrzeby, a kierownictwo powinno te potrzeby aktywizować 2. jednostka musi postrzegać oczekiwany wynik (rezultat) działania za pożyteczny i korzystny dla siebie pracownicy muszą być przekonani, że zaproponowane im działania przez kierownictwo będą sprzyjać i przyczyniać się do realizacji ich potrzeb 3. jednostka musi wyrażać przekonanie, że dany wynik w danych warunkach będzie można uzyskać w stopniu dla niej satysfakcjonującym pracownicy muszą mieć pewność, że składane im propozycje działań są możliwe do osiągnięcia w danych warunkach i przy ich stanie wiedzy i umiejętności Motywację można charakteryzować odwołując się do jej następujących właściwości: kierunku – który oznacza wskazanie wyniku (lub zespołu wyników), który zostanie osiągnięty przez podjęcie określonego działania natężenia – które oznacza mniejszą lub większą zdolność do wyłączania konkurencyjnych motywów; motyw jest tym silniejszy, im trudniej jest nakłonić człowieka do rezygnacji z danego działania, im człowiek w swoich działaniach wykazuje się większą wytrwałością i zdeterminowaniem wielkości – która wyznacza rozmiar wyniku, jaki jest niezbędny, ażeby móc zaspokoić dany motyw; motywacja jest tym większa, im więcej potrzeba dla jej zaspokojenia, np. jeśli ktoś chce posiadać przewagę nad innymi, to o wielkości jego motywacji powie nam miejsce w hierarchii, do którego dąży intensywności – która oznacza poziom mobilizacji organizmu przy realizacji danego motywu, stopień napięcia wewnętrznego towarzyszący działaniu i ilość energii, jaką trzeba poświecić dla osiągnięcia danego wyniku

---

Teorie motywacji Głównym zadaniem teorii motywacji jest wypracowanie takiego modelu działań podejmowanych w celu aktywizowania pracowników, aby po ich zastosowaniu nastąpił wzrost efektywności organizacji. Teorie motywacji zajmują się zatem analizą ludzkiej psychiki – jeśli zostaną odkryte zasady, według których człowiek postępuje, to będzie można opracować szereg elementów, które wpływają na niego znacząco. Poznawszy prawidłowości kierujące powstawaniem dążeń i potrzeb człowieka oraz jego możliwości i zdolności, można podejmować działania, których celem jest dynamizowanie potencjału człowieka. W powyższych koncepcjach pracownik jawi się jako obiekt, którym można odpowiednio sterować i manipulować. Jednak należy pamiętać o tym, że człowiek nie jest tylko biernym obiektem oddziaływań, ale potrafi aktywnie i samodzielnie działać, wpływać na otaczające go środowisko, ma umiejętność samoregulacji. Psycholog Janusz Reykowski w klasycznej pracy „Teoria motywacji, a zarządzanie” odnosi samoregulację jednostki do następujących wymiarów: jednostka umie sama wyszukiwać informacje, poddawać je analizie, oceniać, selekcjonować; zatem samo obsypanie człowieka informacjami nie sprawi, że będzie on działał zgodnie z sugestiami w nich zawartymi jednostka potrafi sama siebie nagradzać i karać – odczuwa zadowolenie i satysfakcję, jeśli jakieś zadanie wykona dobrze, a niepokój i złość, gdy jej się coś nie powiedzie jednostka umie wybierać działania, jakie będzie chciała podejmować i uzależniać swój wybór od warunków w jakich się znajduje; umie samodzielnie określać swoje cele i dostosowywać do nich działania jednostka umie eliminować działania i czynniki, które zakłócają realizację jej planów i zamierzeń Jednak zdolność do samoregulacji nie występuje z jednakową siłą u wszystkich osób. Zależy od wiedzy, doświadczeń, predyspozycji osobowościowych, zaangażowania. Im jednostka dysponuje większą wiedzą i doświadczeniem, jest bardziej krytyczna wobec otoczenia, wypracowała autonomiczny system wartości, którym konsekwentnie kieruje się w życiu, tym jej umiejętność samoregulacji jest bogatsza i bardziej wszechstronna, a chęć do utrzymania niezależności większa.

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---