Biografia Laplace, Pierre Simon de

Pierre Simon de Laplace (1749-1827) – francuski matematyk, astronom i fizyk.

W 1766 przybywa do Paryża, gdzie dzięki pomocy d'Alemberta zdobywa stanowisko profesora w Paryskiej Szkole Wojskowej. W latach 1779-1784 Laplace wspólnie z Lavoisierem zajmuje się zagadnieniami fizycznymi, między innymi ciepłem topnienia lodu.

Mechanika nieba, 1823

Wielka rewolucja francuska oderwała Laplace'a od jego prac. Powierzona mu została reorganizacja systemu szkolnictwa wyższego we Francji. Zajął się tworzeniem szkół wyższych – Ecole Normale i Ecole Polytechnique. W 1790 obrano Laplace'a prezesem Urzędu Miar i Wag i z tej racji przyczynił się do wprowadzenia w życie systemu metrycznego. W 1795 powołano go na członka biura zajmującego się pomiarami południka ziemskiego. W latach 1799-1823 opracował, a następnie wydał pięciotomowe dzieło Traite de mecanique celeste (Mechanika nieba) i Theorie analytique des Probabilites (Analityczną teorię prawdopodobieństwa, 1812). Oba te wielkie dzieła zawierają nie tylko jego własne osiągnięcia, ale cały wcześniejszy dorobek w tych dziedzinach. Laplace poza astronomią zajmował się pewnymi zagadnieniami matematyki i fizyki matematycznej. Dość wymienić jego prace o całkowaniu równań, o pochodnych cząstkowych, twierdzenie o przedstawianiu wyznacznika w postaci sumy iloczynów kolejnych elementów dowolnego wiersza albo kolumny przez odpowiadające im tzw. dopełnienia algebraiczne oraz przekształcenie całkowe nazwane jego nazwiskiem. Mimo iż przed Laplace'em rachunkiem prawdopodobieństwa zajmowali się między innymi Fermat i Bernoulli, do niego w dużej mierze należy stworzenie matematycznej teorii i udoskonalenie metod dowodów. Rozwinął teorię błędów i metodę najmniejszych kwadratów.

Udowodnił twierdzenie mające do dziś bardzo poważne znaczenie w rachunku prawdopodobieństwa, jako integralne twierdzenie graniczne. Analityczna teoria prawdopodobieństwa była trzykrotnie wydawana za życia uczonego.

Przez całe życie Laplace dzielił swe zainteresowania pomiędzy astronomię, matematykę i fizykę. W 1806 opublikował pracę dotyczącą teorii włoskowatości, w 1809 podał wzór na obliczanie szybkości rozchodzenia się dźwięku w powietrzu w zależności od temperatury, ustalił wzór pozwalający obliczyć ciśnienie atmosferyczne w zależności od wysokości nad ziemią. Zbudował także własną teorię światła. Jego działalność w dziedzinie fizyki spowodowała znaczny rozwój fizyki doświadczalnej, W trakcie badań astronomicznych wykazał, że prawo powszechnego ciążenia w. pełni wyjaśnia ruch planet. W 1780 przedstawił pracę dotyczącą metody obliczania orbit ciał niebieskich, a w następnych latach postawił hipotezę, że pierścień Saturna nie jest jednolity, sam zaś Saturn spłaszczony u biegunów. W 1789 sformułował teorię ruchu satelitów Jowisza i otrzymał całkowitą zgodność z obserwacjami. W 1787 odkrył przyczyny, zmian w prędkości ruchu Księżyca, określił wielkość spłaszczenia Ziemi, a w roku 1788 ogłosił pracę o dynamicznej teorii przypływów. Cały swój dorobek naukowy w tej dziedzinie zamknął w Mechanice nieba. Warto zauważyć, że kosmogoniczna hipoteza Laplace'a, tzw. „hipoteza Kanta i Laplace'a”, miała ogromne znaczenie filozoficzne. Ogłosił ją w pracy Exposition du systeme du monde (Przedstawianie systemu świata, 1796).