Biografia Borsuk, Karol

Karol Borsuk (1905-1982) – polski matematyk, związany z warszawską szkołą matematyki.

Jeden z najwybitniejszych topologów, twórca teorii retraktów i teorii kształtu. Borsuk studiował na Uniwersytecie Warszawskim i był profesorem tego Uniwersytetu. W czasie okupacji wykładał na tajnych kompletach i brał udział w walce podziemnej, za co był więziony na Pawiaku. Po wyzwoleniu, z matematykiem polski K. Kuratowskim reaktywował warszawski ośrodek matematyczny. Od 1952 był członkiem Polskiej Akademii Nauk. Był także członkiem Papieskiej Akademii Nauk.

Na Międzynarodowym Kongresie Matematyków w Amsterdamie w 1954 wygłosił jeden z gł. referatów plenarnych. Był sekretarzem, a w 1980-82 redaktorem naczelnym polskiego czasopisma matematycznego Fundamenta Mathematicae. Borsuk stworzył teorię retraktów; wprowadzone przez niego tzw. retrakty absolutne, które są uogólnieniami sympleksów, i tzw. absolutne retrakty otoczeniowe, które są uogólnieniami wielościanów, okazały się ważnymi klasami przestrzeni topologicznych. Był również twórcą teorii kształtu, w której nadaje się ścisły sens intuicjom związanym z pojęciem kształtu przestrzeni. Wprowadził do topologii algebraicznej grupy kohomotopii przestrzeni, zw. także grupami Borsuka-Spaniera. Wiele twierdzeń topologicznych nosi jego imię, m.in. twierdzenie o antypodach, twierdzenie o rozcinaniu i twierdzenie o przedłużaniu homotopii. Wyniki naukowe Borsuka wchodzą w zakres topologii geometrycznej, w której przenikają się wzajemnie idee geometryczne i topologiczne, a rozpatrywane przestrzenie nie są zbyt abstrakcyjne.

Borsuk był autorem ok. 200 publikacji naukowych, w tym dwu monografii tyczących teorii retraktów oraz teorii kształtu, a także znakomitego podręcznika akademickiego Geometria analityczna w n wymiarach (1950), wielokrotnie wznawianego, po pewnych redukcjach materiału jako Geometria analityczna wielowymiarowa. Borsuk wykształcił wielu uczniów, którzy zajmują obecnie stanowiska naukowe na uczelniach całego świata.

Karol Borsuk jest też autorem gry Superfarmer,

Hodowla zwierzątek Borsuka, wersja z lat 40.

która powstała w Warszawie w 1943 roku. Nosiła wtedy tytuł Hodowla zwierzątek. Gdy Niemcy zamknęli Uniwersytet Warszawski, profesor został bez pracy. W czasie wojny ludzie dokonywali cudów pomysłowości w poszukiwaniu źródeł utrzymania. Pomysłem profesora na ratowanie budżetu rodzinnego była sprzedaż gry. Zestawy do Hodowli zwierzątek przygotowywała metodami domowymi żona profesora, pani Zofia Borsukowa. Autorką rysunków zwierzątek była pani Janina Śliwicka. Gra zyskała wielką popularność - najpierw wśród przyjaciół rodziny, a potem w coraz szerszych kręgach osób znajomych i nieznajomych. W domu państwa Borsuków rozdzwonił się telefon, a w słuchawce, co i rusz można było usłyszeć pytanie: „Czy to hodowla zwierzątek?” Po potwierdzeniu następowało zamówienie i gry trafiały do sklepu. W czerwcu 1997 roku z inicjatywy pani Zofii Borsukowej, z okazji jej 90. urodzin oraz w 15. rocznicę śmierci profesora Borsuka Hodowla zwierzątek została wydana pod tytułem Superfarmer, by bawić kolejne pokolenia dzieci i rodziców.