Biografia Frege, Friedrich Ludwig Gottlob

Friedrich Ludwig Gottlob Frege (1848-1925) – niemiecki matematyk, logik i filozof.

Fregego wskazuje się jako największego logika po Arystotelesie. Wraz z jego rewolucyjnymi Begriffsschrift z 1879 r. zaczyna się nowa epoka w historii logiki. Wcześniej, przez ponad dwa tysiące lat, obowiązywała arystotelesowska sylogistyka jako miara wszystkich rzeczy. Faktycznie logika Fregego (rozwinięta w formie aksjomatycznej) zawiera już zalążki nowoczesnej logiki formalnej, mianowicie logiki predykatów drugiego stopnia z identycznością.

Frege rozpoczął studia w 1869 r. na Uniwersytecie w Jenie, po dwóch latach przeniósł się jednak do Getyngi. Na Uniwersytet w Jenie powrócił po pewnym czasie już w roli wykładowcy matematyki. W 1896 r. został tam profesorem matematyki.

Dom zamieszkany przez Fregego podczas jego studiów Jenie, 1869-71

W filozofii matematyki był ostrym krytykiem zastanego stanu rzeczy: w Grundlagen der Arithmetik (1884) znalazły się obszerne i znaczące analizy m.in. teorii Immanuela Kanta, który pojmował twierdzenia arytmetyki jako syntetyczne sądy a priori, i poglądów Johna Stuarta Mill’a, dla którego twierdzenia arytmetyczne stanowiły potwierdzone w doświadczeniu powszechne prawa przyrody. Z drugiej strony był twórcą nowego filozoficzno-matematycznego programu – logicyzmu, który pojęcia matematyki sprowadzał do pojęć logicznych, a twierdzenia matematyczne wyprowadzał z zasad logicznych. Opracował specjalną arytmetykę i wykazał, że jej twierdzenia można wyprowadzić z samych tylko logicznych założeń oraz sprowadzić do „praw myślenia”, które miały opierać się na idealnym (obiektywnym) charakterze praw logicznych. Znanym recenzentem i krytykiem negującym elementy jego arytmetyki był Edmund Husserl, z którym Frege wdał się w słynny spór. Zakończył się on ostatecznym odrzuceniem psychologizmu u obu stron, chociaż Frege nie zrezygnował ze swoich „praw myślenia”, zwanych również „normami myślenia”.

Na gruncie filozofii języka sięga się obecnie do, pochodzącego od Fregego, rozróżnienia pomiędzy znaczeniem („Sinn”) i odniesieniem, referencją („Bedeutung”). Na przykład nazwisko „Król Ludwik I” wyraża pewne abstrakcyjne znaczenie, które rozumie każdy myślący człowiek, i odnosi nas jednocześnie do określonego bawarskiego monarchy.

Frege jako jeden z pierwszych podjął się zadania związania matematyki z logiką. Opowiadał się przeciwko rozwiązaniu tego problemu podanego przez G. Boole'a jakoby logika miałaby być dziedziną podległą matematyce.

---

Opracowanie: zespół wsparcia multimedialnego