Architektura Komputerów/Wykład 1: Teoria

---

...

---

...

---

...

---

...

---

...

---

Rysunek przedstawia oryginalną tabelę taksonomii Flynna. Są w niej umieszczone cztery klasy architektur komputerowych.

---

Przykładem architektury klasy SISD jest najbardziej rozpowszechniona architektura – uniprocesor von Neumanna, opisany w dalszym ciągu wykładu. Klasa MISD jest dość problematyczna – trudno wskazać wzorcowego reprezentanta tego typu. Można przyjąć, że założenia MISD w pewnym sensie realizują maszyny potokowe, np. procesory graficzne. Do klasy MIMD należą tzw. wieloprocesory lub wielokomputery von Neumanna, czyli maszyny złożone z wielu połączonych uniprocesorów von Neumanna.

---

Tabelę Flynna można rozszerzyć o dodatkowy wiersz i kolumnę, odpowiadające zerowej liczbie strumieni instrukcji i danych. Urządzenie bez strumieni danych nie jest komputerem – w tej części tabeli można by umieścić niektóre automaty. Znacznie bardziej interesujący jest wiersz odpowiadający architekturom bez strumieni instrukcji. Są to tzw. komputery sterowane przepływem danych.

---

...

---

Komputer sterowany przepływem danych nie ma jawnych instrukcji. Operuje on na tzw. „tokenach”, czyli obiektach złożonych z danych i opisujących je znaczników – metek. Metka zastępuje instrukcję. Na podstawie metki procesor sterowany przepływem danych przekształca cały token- zarówno dane jak i metkę, tworząc nowy token. O ile maszyny dataflow nie są współcześnie konstruowane, to samo podejście dtaflow jest używane do opisu procesów informacyjnych.

---

...

---

Taksonomia Skillicorna jest zbudowany całkowicie odmiennie od taksonomii Flynna. Zakłada ona, że każda architektura stanowi połączenie pewnej liczby składników. W ten sposób taksonomia syntetyzuje architekturę, zamiast ją klasyfikować.

---

Taksonomia Skillicorna posługuje się abstrakcyjnymi składnikami architektury. Procesory instrukcji pobierają instrukcje z hierarchii pamięci instrukcji i przekazują je procesorom danych do wykonania. Procesory danych wykonują operacje na danych pobieranych z hierarchii pamięci danych i zapisują wyniki tych operacji z powrotem do hierarchii pamięci. Same procesory danych nie zawierają żadnych elementów pamiętających. W modelach architektur przyjmuje się, że liczba hierarchii pamięci jest równa liczbie procesorów danego typu. Oznacza to, że model architektury ze wspólną hierarchią pamięci dla kilku procesorów jest przedstawiany jako model z kilkoma hierarchiami pamięci i możliwością dostępu każdego procesora do każdej hierarchii pamięci.

---

Tworząc modele w taksonomii Skillicorna przyjmuje się kilak założeń. Liczba hierarchii pamięci jest równa liczbie procesorów. Komputer musi zawierać przynajmniej jeden procesor danych. Dozwolone są połączenia pomiędzy procesorami i hierarchiami pamięci tego samego rodzaju (kodu albo danych) oraz połączenia pomiędzy procesorami.

---

Rysunek przedstawia prosty model w taksonomii Skillicorna (jest to model uniprocesora von Neumanna). Procesory są oznaczone symbolicznie kołami, a hierarchie pamięci – trójkątami. Strzałki reprezentują połączenia i kierunki przesyłania informacji. Strzałki pionowe z prawej strony procesorów i hierarchii pamięci reprezentują żądania dostępów, a strzałki po prawej stronie – przepływ instrukcji i danych. Na kolejnych rysunkach podwójne strzałki zostaną zastąpione pojedynczymi, reprezentującymi kierunki przepływu danych i instrukcji, z pominięciem żądań dostępu.

---

Procesor instrukcji przesyła do hierarchii pamięci instrukcji żądanie pobrania instrukcji. W odpowiedzi otrzymuje instrukcje. instrukcje przesyłane są po zdekodowaniu do procesora danych, który wykonuje operacje na danych. Procesor danych przesyła do hierarchii pamięci żądania operacji odczytu i zapisu. Dane pomiędzy procesorem danych i hierarchią pamięci danych przesyłane są w dwóch kierunkach (strzałka po prawej stronie). Procesor danych przesyła do procesora instrukcji informacje o stanie przetwarzania, umożliwiające procesorowi instrukcji decydowanie o dalszym przebiegu wykonania programu w zależności od wyników przetwarzania danych.

---

Spośród około 30 możliwych topologicznie modeli tylko 7 reprezentuje realizowalne architektury komputerów.

---

...

---

...

---

...

---

Taksonomia Skillicorna posługuje się pojęciem hierarchii pamięci w miejsce dużo bardziej popularnego pojęcia pamięci. Słowo „hierarchia” dobrze oddaje budowę pamięci współczesnego komputera, w którym znajduje się kilka bloków funkcjonalnych służących do przechowywania programów i danych. Idealny komputer powinien mieć jak największą i jak najszybszą pamięć. Pojemność pamięci wpływa na jej fizyczne rozmiary, a te – na czas dostępu. Nie można więc zbudować dowolnie dużej i jednocześnie szybkiej pamięci. Problem ten rozwiązuje się przez wyodrębnienie wielu warstw o zróżnicowanej pojemności i szybkości, tworzących razem hierarchię pamięci. Kolejne warstwa w miarę oddalania się od procesora mają coraz większe pojemności i coraz dłuższe czasy dostępu.

---

Hierarchia pamięci współczesnego komputera, z punktu widzenia konstrukcji komputera, składa się z czterech warstw. Rejestry fizycznie znajdują się wewnątrz procesora, dzięki czemu dostęp do nich jest bardzo szybki. Kieszenie, wprowadzone po raz pierwszy około 1968 roku, zapewniają buforowania danych pomiędzy procesorem i pamięcią operacyjną w celu przyspieszenie dostępu do pamięci. Warstwa pamięci wirtualnej, powstała również około 1968 roku, zapewnia rozszerzenie pamięci operacyjnej. Z punktu widzenia użytkownika do hierarchii pamięci należy zaliczyć wszelkie zasoby służące przechowywaniu danych. Logiczne staje się więc uzupełnienie rysunku o lokalny system plików komputera oraz o zasoby zdalne, w postaci nośników wymiennych i serwerów sieciowych.

---

O ile zasada działania hierarchii pamięci dotyczy wszystkich warstw, to mechanizmy sterujące przemieszczaniem danych pomiędzy poszczególnymi warstwami są różne. O umieszczeniu danych w rejestrach decyduje programista piszący program w języku asemblerowym lub kompilator języka wysokiego poziomu. Styk warstwy kieszeni i pamięci operacyjnej jest sterowany na poziomie sprzętu. Stykiem pamięci operacyjnej i wirtualnej steruje system operacyjny przy użyciu jednostki zarządzania pamięcią. O umieszczeniu danych w pamięci wirtualnej decyduje użytkownik – otwierając plik danych lub uruchamiając program. Przemieszczaniem danych pomiędzy lokalnym systemem plików i nośnikami wymiennymi lub zasobami sieciowymi steruje użytkownik.

---

Tabela przedstawia orientacyjne parametry poszczególnych warstw hierarchii pamięci. Należy zwrócić uwagę na dużą różnicę czasów dostępu kieszeni i pamięci – czas podany dla pamięci dotyczy pojedynczego, losowego dostępu do pamięci dynamicznej typu DDR.

---

Architektura von Neumanna jest określona przez zestaw cech. Model maszyny von Neumanna wprowadza specyficzny mechanizm dostępu do pamięci – poprzez adres. Z takiej organizacji pamięci i z faktu przechowywania w niej programu wynika z kolei obecność rejestru licznika instrukcji.

---

Dwa warianty architektury von Neumanna różnią się sposobem przechowywania instrukcji i danych. Architektura Harvard jest niekiedy uważana za architekturę nie spełniającą postulatów von Neumanna wobec faktu oddzielnego przechowywania instrukcji i danych. Kolejne rysunki posługują się symbolami zapożyczonymi z taksonomii Skillicorna w sposób sprzeczny z zasadami budowy modeli wprowadzonymi przez tę taksonomię.

---

...

---

...

---

...

---

...

---

Hierarchia pamięci w architekturze Harvard-Princeton charakteryzuje się częściowym rozdzieleniem hierarchii pamięci. Co najmniej jeden poziom kieszeni jest oddzielny dla hierarchii pamięci instrukcji i danych.

---

Architektura Harvard-Princeton łączy zalety architektury Harvard (wydajność) i Princeton (programowalność). Programowalność nie jest tu jednak dokładnie taka sama, jak w architekturze Princeton.

---

Wszystkie produkowane współcześnie procesory do komputerów uniwersalnych mają architekturę Harvard-Princeton, z rozdzielonymi kieszeniami kodu i danych.