Biografia d'Alembert, Jean Le Rond
Jean Le Rond d'Alembert (1717-1783) – francuski filozof, fizyk i matematyk.
Wybitny przedstawiciel epoki oświecenia. Od 1754 r. członek, a od 1772 r. sekretarz Akademii Francuskiej. Współtwórca i współredaktor Wielkiej encyklopedii francuskiej, której założenia przedstawił we Wstępie do encyklopedii (1751). W 1757 r., wskutek represji politycznych, zmuszony do rezygnacji z prac nad dziełem. Zwolennik empiryzmu. Za jedyną pewną wiedzę uważał tę opartą na doświadczeniach zmysłowych, które, oczyszczone przez umysł z tego, co przypadkowe, tworzyć miały podstawę pojęć ogólnych i definicji – zasadniczego elementu rozumowania nauk.
Za główne zadanie myślenia i działalności naukowej uznał porównywanie faktów lub idei i poszukiwanie związków między nimi. Dokonał podziału nauk na historię, filozofię i sztuki piękne, upatrując ich dominant odpowiednio w pamięci, rozumie i wyobraźni. Filozofii przypisał funkcje metodologiczne. Jako pierwszy zwrócił uwagę na społeczne i biologiczne uwarunkowania ludzkich pojęć i sądów o świecie. Ostatecznie skłaniał się ku sceptycyzmowi, nawet agnostycyzmowi, zakładając niepoznawalność tzw. istoty rzeczy. Przyjmował istnienie duszy, która jako oddzielna substancja miała w człowieku kształtować świadomość niezależnie od materii. Za podstawę moralności uznał niezmienne zasady etyczne, właściwe z natury wszystkim ludziom, a z drugiej strony – właściwie pojęty interes osobisty i społeczny.
Zasłużony na polu fizyki i matematyki, zwłaszcza w dziedzinie mechaniki teoretycznej i równań różniczkowych (odkrył rachunek pochodnych cząstkowych). D'Alembert Zajmował się też estetyką i teorią muzyki. Niektóre prace to: Traité de dynamique (1743), Recherches sur différents points importants du système du monde (1754), L'essai sur les éléments de philosophie (1759), De la liberté en musique (1759), Opuscules mathématiques (1761). Pojęcia matematyczne i fizyczne pochodzące od jego nazwiska to: zasada d’Alemberta (przy wyprowadzeniu modelu matematycznego robota kołowego), operator d’Alemberta (do opisu fali elektromagnetycznej) oraz kryterium d’Alemberta (z grupy twierdzeń o zbieżności szeregów).
D'Alembert jest autorem takich cytatów, jak m.in.: „Algebra jest hojna – często daje więcej, niż byśmy chcieli” czy „Wyobraźnia twórczego matematyka nie odbiega od umysłu poety (…). Ze wszystkich wybitnych postaci Antyku, być może wyłącznie Archimedes jest godzien porównywania z Homerem.” D'Alembert znany był również ze swoich rozlicznych, głównie naukowych, polemik, w których z niezwykłym uporem bronił swoich racji.
Opracowanie: zespół wsparcia multimedialnego
